Mansar Asisi
Năm 1957, Mansar Asisi đến Halle khi mới mười một tuổi cùng với mẹ và năm anh chị em. Cha bà trước đó bị xử tử vì là thành viên của Đảng Cộng sản Iran (Tudeh). Họ đã đi qua Iraq, Hungary, Áo và Ba Lan để đến CHDC Đức với tư cách là những người di cư chính trị.
Chạy trốn khỏi Iran
Vào giữa những năm 1950, cha của Mansar Asisi cùng với một số người khác bị xử tử sau khi âm mưu lật đổ chế độ Shah của họ bị phanh phui. Đảng Cộng sản Tudeh cho phép các gia đình bị đàn áp rời khỏi Iran để đến một “nước anh em xã hội chủ nghĩa”. Họ đưa cho các gia đình này giấy tờ giả mạo cho cuộc chạy trốn. Các gia đình đã tìm nơi ẩn náu ở nhiều quốc gia khác nhau thuộc khối Đông Âu. Mẹ của Mansar khi đó là một bà mẹ đơn thân với năm người con và đang mang thai sáu tháng.
Chúng tôi có một câu chuyện khác biệt. Chúng tôi là những người di cư có đặc quyền.
Mansar Asisi, Berlin 2020
Đến sống ở biệt thự
Năm 1957, chính phủ CHDC Đức cấp tị nạn cho Monir Saremi và các con. Gia đình họ ở trong một ngôi biệt thự Art Nouveau trang nghiêm cùng với bốn gia đình Iran khác có chung số phận. “Đó là một ngôi nhà thực sự tuyệt vời. Bọn trẻ chúng tôi rất thích ngôi nhà đó. Sáu đứa trẻ chúng tôi ở trong hai phòng, một căn phòng rất lớn và một căn phòng nhỏ hơn. Ngoài ra, còn có một phòng sinh hoạt chung, một phòng ăn, nhà bếp ở tầng dưới, cùng một cô đầu bếp và một cô thư ký cho năm gia đình. Có một khu vườn rộng lớn và chúng tôi thường chơi ở đó. Tổng cộng có mười tám đứa trẻ. Tất cả những đứa trẻ trong bức ảnh này sau này đều vào đại học.”
Chào mừng đến CHDC Đức
Con cái của những người Iran di cư chính trị được đến trường và học thêm các tiết tiếng Đức. Mansar Asisi vào học lớp bốn. “Tôi nhỏ người và xinh xắn nên được mọi người yêu quý. Tôi không phải một người nước ngoài bị ghét bỏ. Trái lại, chúng tôi giống như của hiếm mà ai cũng muốn ngồi cạnh. Có một bạn đã khóc vì không được ngồi cạnh tôi. Vì không có nhiều quần áo, chúng tôi cứ mặc xong là phải giặt, là ủi rồi mặc lại. Cuộc sống khiêm tốn nhưng chúng tôi vẫn hạnh phúc và mãn nguyện.”
Những người phụ nữ Iran được đảm bảo rằng con cái của họ sẽ được học đại học cũng như rời CHDC Đức sau khi học xong.
Bạn bè và những ngày lễ
Sau hai năm, các gia đình rời khỏi ngôi nhà chung để chuyển đến các căn hộ riêng ở Halle và sau đó là Leipzig. Một người dì của Mansar Asisi cũng sống ở đó. Họ kết bạn với một cặp vợ chồng người Thổ Nhĩ Kỳ và thường được mời đến ăn tối. Họ có nhiều bạn bè, như có thể thấy trong các tấm ảnh chụp họ vào các dịp tụ họp. Gia đình Mansar cũng kết bạn với một nhiếp ảnh gia người Đức và người này chụp lại một số bức ảnh cho họ.
Đó không phải là một khoảng thời gian tệ.
Mansar Asisi, Berlin 2020
Rời khỏi Đông Đức
Năm 1965, ở tuổi mười tám, Mansar Asisi bắt đầu học kiến trúc ở Dresden. Bà đánh giá cao chất lượng đào tạo ở đó và hoàn thành xuất sắc việc học vào năm 1970. Hai chị gái của bà kết hôn với hai sinh viên đến từ Algeria. Mansar và gia đình có nhiều liên hệ với những người đến từ các quốc gia khác sống ở CHDC Đức. Nhưng điều gì sẽ đến sau khi bà tốt nghiệp? Với mong muốn được quay trở lại Iran qua Tây Đức, bà đã nộp đơn xin rời CHDC Đức vĩnh viễn và được chấp thuận. Ở Hannover, bà nhận giấy tạm hoãn xuất cảnh và phải đi gia hạn mỗi tháng. Việc trở về quê nhà không thành vì bà không được cấp hộ chiếu Iran. Thời gian trôi qua, Mansar quyết định định cư tại Cộng hòa Liên bang Đức.
Mẹ của Mansar, bà Monir Saremi cũng rời Tây Đức và đã đấu tranh tại lãnh sự quán Iran ở Hamburg để các thành viên trong gia đình có hộ chiếu Iran. Phải mất một thời gian dài cho đến khi bà có thể trở về quê hương của mình. Bà qua đời tại Iran vào năm 2011.
Mansar Asisi hiện đã về hưu và sống tại Berlin.
Credits:
Phỏng vấn được thực hiện bởi Nguyễn Phương Thúy tai vào năm Berlin 2020.
Viết: Isabel Enzenbach
Nghiên cứu và thu thập ảnh: Nguyễn Phương Thúy
