Regina Veracruz

Regina Veracruz làm công nhân hợp tác lao động trong hai năm tại Tổ hợp xí nghiệp Quang hóa Wolfen. Vào cuối tuần, bà sẽ đến thăm bạn bè của mình ở Berlin và khiêu vũ trong một hộp đêm ở Alexanderplatz. Bà là một fan hâm mộ cuồng nhiệt của nhóm nhạc Milli Vanilli.

Đi học giữa cuộc nội chiến

Regina Veracruz là con út trong một gia đình cơ bản có mười người con ở miền nam Mozambique. Sau khi cha mẹ chia tay, các anh chị lớn trong nhà chăm sóc bà. Quãng thời gian bà đi học bị ảnh hưởng bởi cuộc nội chiến. ^[1] Sau giờ học, vào buổi tối, các học sinh thường không thể về nhà vì sợ bị tấn công và phải ở lại trường qua đêm. Với tình hình đó, việc đi học là không thể. Bà nghỉ học sau khi học xong lớp tám. Đa số những người phụ nữ trong vùng đều lập gia đình. Khi quan sát cuộc sống làm mẹ, làm vợ của họ, bà muốn một điều gì đó khác biệt.

Regina Veracruz có mối quan hệ thân thiết với anh trai mình là Justino. Ông cũng quan tâm đến văn hóa và hay đi du lịch. Cùng với ông, bà tham gia các buổi khiêu vũ, các buổi học và trở thành một vũ công đầy đam mê. Justino kể với bà về cơ hội đến Đức. Bà ngay lập tức có hứng thú, đăng ký và chuẩn bị tất cả giấy tờ. Ngày 03.01.1988, bà lên máy bay đến Đông Berlin. Chỉ vài ngày sau khi đến nơi, bà viết bài thơ này:

Berlin, thiên đường của tôi

Anh phi công người Đức ơi, anh cùng tôi rời khỏi Mozambique
Chúng ta bay qua biển, qua núi và sông
Hạ cánh ở Berlin giữa một cơn giông bão
Đẹp làm sao, đẹp làm sao, một vẻ đẹp khó tả
Berlin, thiên đường của tôi ơi, thiên đường
Chẳng cần phiên dịch, tôi ôm lấy nước Đức không chút chần chừ.

Trong bức ảnh đầu tiên ở nước Đức, Regina đang đứng cạnh người chị em họ Diolinda, người đã sống một thời gian ở Berlin và cũng là công nhân hợp đồng. Trong ảnh, bà mặc một bộ quần áo mới mua ở CHDC Đức. Bà vẫn để kiểu tóc “phong cách Mozambique”, theo như bà tự miêu tả. Nhưng nó đã thay đổi chỉ vài tháng sau đó. Bà cắt tóc ngắn, một kiểu tóc rất phổ biến với những người lao động hợp tác từ Mozambique. Và mang giày cao gót. Bà không muốn ra ngoài và đi những đôi giày bệt, bà nói: “Chúng trông không thanh lịch. Tôi luôn muốn trở thành một người thanh lịch.”

Giặt giũ không phải là một công việc thực thụ

Trong những ngày đầu tiên, những người mới đến được kiểm tra sức khỏe. “Chúng tôi không quen với việc cởi hết đồ ra, điều đó cũng như một cuộc chiến với chúng tôi”, Regina Veracruz nhớ lại. Sau khi kiểm tra, bà được yêu cầu phải đi bệnh viện điều trị. Bà ở lại Berlin và sau vài tuần mới đến nơi làm việc ở Wolfen. Ở đó, các cô gái Mozambique phải làm việc trong một tiệm giặt là. Tuy nhiên, họ phản đối công việc này và muốn được học nghề. Trong mắt họ, thợ giặt không phải là một công việc thực thụ. Họ khiếu nại lên các cơ quan thẩm quyền ở Berlin và được chấp thuận. Kể từ đó, họ làm việc tại Tổ hợp xí nghiệp Quang hóa VEB Wolfen.

Các công nhân hợp đồng ở trong một ký túc xá ngoại ô thành phố. Nó yên tĩnh và khá buồn tẻ. Regina và bạn bè tận dụng mọi cơ hội để đi thăm người quen ở những thành phố khác. Họ đặc biệt giữ mối quan hệ thân thiết với các đồng nghiệp đến từ Cuba.

Trong các chuyến du ngoạn cuối tuần của họ, những người Mozambique phải đối mặt với ngày càng nhiều hành vi thù địch và tấn công phân biệt chủng tộc. Tại các nhà ga, xe lửa hoặc trong vũ trường, các công nhân nam thường bị những kẻ đầu trọc hành hung và đe dọa. Các thanh niên Cuba và Mozambique cùng nhau chống trả. “Chúng tôi không gọi nhau là bạn bè, mà coi nhau như anh em,“ Regina Veracruz kể lại. Tình hình trở nên nguy hiểm nhất sau các trận bóng đá. Trong suốt kỳ World Cup năm 1990, bà và các đồng nghiệp thậm chí không dám ra khỏi nhà khi đội tuyển Đức thi đấu.

Cuộc sống về đêm ở Berlin

Regina Veracruz thích các chuyến đi chơi đến một hộp đêm lớn ở Alexanderplatz, Berlin. Ở đó, bà bị mê hoặc bởi các du khách quốc tế và âm nhạc đa dạng. Sau khi Bức tường sụp đổ vào năm 1989, bà mới có thể đi đến phía Tây. Một người bạn đưa bà đến Munich. Bà vốn luôn hứng thú với thời trang và phong cách, nhưng đã choáng ngợp với những mẫu mã mới. Bà thay đổi phong cách của mình. Hình mẫu của bà là ban nhạc Milli Vanilli nên bà đã đi nối tóc và trang điểm cho giống thần tượng.

Hồi hương và đấu tranh để nhận lại lương

Bước ngoặt lịch sử ở nước Đức đồng nghĩa với việc Regina Veracruz và các đồng nghiệp phải sớm quay trở lại Mozambique. Trong hành lý của họ, những người hồi hương mang theo dàn âm loa, ti vi màu và những bộ quần áo thời thượng nhất. Ở Maputo, họ được gọi là “Majermanes”, nghĩa là “những kẻ người Đức “. Sự xa hoa nhỏ nhoi này chỉ kéo dài trong một thời gian ngắn. Họ chờ đợi số tiền lương mà mình kiếm được ở CHDC Đức trong vô vọng. Các cơ quan chính phủ giữ lại đến 60% tiền lương của họ. Họ được thông báo rằng số tiền này sẽ được trả sau khi họ trở về Mozambique.

Thế nhưng số tiền ấy không đến tay họ. Cùng với các đồng nghiệp cũ của mình, Regina Veracruz tham gia vào những tổ chức khác nhau để đòi lại tiền lương. Cho đến ngày nay, những người “Majemanes” vẫn biểu tình hàng tuần ở Maputo – và vẫn chưa thành công. (2)

Đối với Regina Veracruz, những ký ức về CHDC Đức gắn liền với đồng nghiệp và bạn bè quốc tế của bà.

Regina Veracruz sống ở Nam Phi một vài năm và hiện đang sống ở thành phố Maputo, Mozambique.

Credits:
Phỏng vấn được thực hiện bởi Catarina Simão tại Maputo vào năm 2021.
Viết: Julia Oelkers
Nghiên cứu và thu thập ảnh: Catarina Simão, Julia Oelkers
Lên kịch bản video: Julia Oelkers