Đặng Thị Thìn

Đặng Thị Thìn đã hai lần sang CHDC Đức. Năm 1971, khi còn rất trẻ, bà bắt đầu học tại trường Đại học Kỹ thuật TU Dresden. Sau khi tốt nghiệp, bà làm việc ở Việt Nam trong mười năm và lập gia đình. Bà quay lại Đức vào giữa những năm 1980 với tư cách là nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại trường Đại học Karl-Marx ở Leipzig (nay là trường Đại học Leipzig).

Chuyến tàu từ Hà Nội đến Berlin

Đặng Thị Thìn sinh ra và lớn lên ở một vùng quê tại Đông Bắc Bộ, Việt Nam. Năm 1970, sau khi tốt nghiệp phổ thông lớp 10, bà lên Hà Nội dự thi đại học và thi đỗ với kết quả tốt. Bà được chọn để đi học tại CHDC Đức.

Sau khóa học tiếng Đức kéo dài tám tháng tại Hà Nội, hành trình bắt đầu với cô gái 18 tuổi: bà đi tàu hỏa liên vận qua Trung Quốc, Mông Cổ và Liên Xô để tới Berlin. Thìn bị say tàu trong suốt hành trình nên không còn nhớ rõ về chuyến tàu mười bốn ngày ấy. Khi các sinh viên cuối cùng cũng đến Berlin, các phóng viên đã chờ sẵn họ ở đó.

Nỗi nhớ nhà và một gia đình mới

Đặng Thị Thìn bắt đầu ngành học Quản trị kinh doanh Xã hội chủ nghĩa về Kỹ thuật cơ khí tại trường TU Dresden. Bà rất nhớ nhà trong những tháng đầu tiên. Ở trường đại học, bà làm quen với Martina. Hai cô gái trẻ trở nên thân thiết. Martina thường mời Thìn về nhà chơi.

Đặng Thị Thìn thường xuyên đến thăm gia đình của Martina, bà cũng nhận được nhiều sự quý mến và quan tâm từ họ. Những lá thư gửi từ Việt Nam thường mất hàng tháng trời mới đến nơi. Bà chia sẻ mọi lá thư với gia đình người Đức và vui mừng trước sự quan tâm sâu sắc của họ đối với cuộc sống của gia đình bà ở Việt Nam. Để vơi bớt nỗi nhớ nhà, bà Thìn cũng thường nấu các món ăn Việt Nam.

Trong lớp bà có ba sinh viên Việt Nam nữa. Họ đều học tốt các môn khoa học tự nhiên. Khó nhằn hơn là môn kinh tế chính trị và chủ nghĩa Mác-Lênin. Với những môn này, vở ghi của các bạn học người Đức giúp ích cho họ rất nhiều. Đổi lại, bà và các bạn phải trả tiền cho từng tờ giấy than, bà Thìn nhớ lại.

Tại ký túc xá, bà ở chung phòng với một sinh viên người Đức. Cô ấy xuất thân từ một gia đình đông con và mỗi tháng cô chỉ nhận được số tiền học bổng ít ỏi là 180 Mark Đông Đức. Trong khi đó, sinh viên Việt Nam nhận được nhiều hơn sinh viên Đức 100 đồng Mark. Với thành tích xuất sắc, họ còn có thể được thưởng thêm nữa. Do đó, bà Thìn thường là người mua thêm đồ ăn và nấu nướng cho cả hai.

Về nước và trở lại Đức

Năm 1975, Đặng Thị Thìn trở về Việt Nam sau khi học xong. Bà bắt đầu đi làm và gặp người chồng tương lai của mình, kết hôn rồi có hai người con. Mười năm sau, bà quay trở lại CHDC Đức lần thứ hai với học bổng tiến sĩ. Bà viết luận án tiến sĩ kinh tế tại Đại học Leipzig với đề tài “ Xác định chi phí xã hội cần thiết để cấu thành giá bán vật liệu xây dựng”.

Bà nhận được sự hỗ trợ quý giá từ giáo sư hướng dẫn của mình trong quá trình làm luận án. Ông đã đồng hành và giúp bà Thìn có thêm những mối quan hệ trong thời gian học tiến sĩ, cũng như thường mời bà đi những chuyến dã ngoại cuối tuần cùng gia đình. Qua đó, bà có dịp hiểu rõ hơn về đất nước và nếp sống của con người Đức.

Mặc dù học bổng đủ để bà có thể trang trải cho sinh hoạt ở CHDC Đức, bà vẫn làm thêm trong các nông trại vào cuối tuần. Với số tiền kiếm được từ đó, bà mua giấy trắng, phim và quần áo để gửi về cho gia đình ở Việt Nam.

Với Đặng Thị Thìn, quãng thời gian sinh viên với gia đình người bạn Martina có ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc đời bà. Bà vẫn còn nhớ rất rõ kỷ niệm về đám cưới của Martina. Ở Việt Nam, bà chưa từng tham dự một lễ cưới nào xa hoa như vậy. Những vị khách tò mò về cô gái người Việt và đã hỏi bà rất nhiều câu hỏi. Bà cũng ngạc nhiên trước phong tục đập vỡ đồ sứ trong đám cưới, được cho là mang lại may mắn cho cô dâu và chú rể. Khi về Việt Nam, bà vẫn mang theo một số truyền thống ấy. Vào mỗi Mùa Vọng, bà sẽ thắp nến cho chiếc chuông gió Giáng sinh từ vùng Erzgebirge trong nhà mình.

Đặng Thị Thìn hiện đã về hưu và sống tại Hà Nội.

Credits:
Phỏng vấn được thực hiện bởi Prof. Dr. Phạm Quang Minh tai Hà Nội vào năm 2021.
Viết: Julia Oelkers
Nghiên cứu và thu thập ảnh: Trần Bảo Ngọc Anh
Lên kịch bản video: Julia Oelkers